Παραγωγή ρεύματος από λιγνίτη

Ο λιγνίτης ή αλλιώς γαιάνθρακας είναι ένα πέτρωμα οργανικής προέλευσης το οποίο στη σύστασή του έχει 50% – 70% άνθρακα. Το υπόλοιπο ποσοστό καλύπτουν το νερό, το άζωτο, το οξυγόνο και το υδρογόνο. Το χρώμα του είναι μαύρο – καφέ και έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία (36%) κάτι που κάνει τη μεταφορά του ασύμφορη. Προέρχεται από την εξανθράκωση φυτικών οργανισμών. Δυστυχώς η θερμική του απόδοση είναι πολύ μικρή και θεωρείται ένα από τα χειρότερης ποιότητας καύσιμα. Η κύρια χρήση του είναι για την παραγωγή ρεύματος σε ατμοηλεκτρικά εργοστάσια.

Όπως είπαμε ο λιγνίτης έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια και υψηλή σε υγρασία ενώ η μεταφορά του είναι δύσκολη. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται κυρίως από εργοστάσια που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τα ορυχεία λιγνίτη. Ένα από τα μεγάλα μειονεκτήματα που έχει η χρήση λιγνίτη για την παραγωγή ρεύματος είναι πως κατά την καύση του προκαλείται μεγάλη μόλυνση της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος.

Οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα πλέον δεν παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα από λιγνίτη... Συμφέρει όμως αυτό;

Αποθέματα λιγνίτη στην Ελλάδα

Κοιτάσματα λιγνίτη στην Ελλάδα βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορες περιοχές της χώρας. Οι μεγαλύτερες και σημαντικότερες περιοχές είναι της Πτολεμαΐδας, της Μεγαλόπολης, της Δράμας και της Φλώρινας. Επιπλέον αποθέματα λιγνίτη υπάρχουν στο Αμύνταιο, την Ελασσόνα και το Αλιβέρι Εύβοιας. Η ΔΕΗ παραμένει η μεγαλύτερη εταιρεία εξόρυξης λιγνίτη τόσο στην Ευρώπη (3η) όσο και στον κόσμο. Ο λιγνίτης που εξορύσσει χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις λιγνιτοπαραγωγικές μονάδες της χώρας σε χαμηλή τιμή.

Για την εκμετάλλευση του λιγνίτη η ΔΕΗ χρησιμοποιεί την μέθοδο των ορθών βαθμίδων κλειστής εκσκαφής με ηλεκτροκίνητα μηχανήματα συνεχούς λειτουργίας και μαζικής εκσκαφής, μεταφοράς και απόθεσης. Ο λιγνίτης μετά την εξόρυξή του μεταφέρεται για αποθήκευση σε σιλό όπου θραύεται, ξηραίνεται και οδηγείται για καύσεις στους ΑΗΣ *. Η εκσκαφή του είναι επιφανειακή.

Είναι σημαντικό να μην παραβλέψουν την συνεισφορά του λιγνίτη στην οικονομία της χώρας μιας και υπάρχει με τον τρόπο αυτό εξοικονόμηση συναλλάγματος. Επιπλέον προσφέρει αρκετές θέσεις εργασίας στην ελληνική περιφέρεια τονώνοντας έτσι την οικονομία των περιοχών αυτών ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.

Λιγνιτωρυχεία στην Ελλάδα

Αλιβέρι

Μόλις σε απόσταση 4 χλμ. από το Αλιβέρι της Εύβοιας βρίσκεται το ομώνυμο ορυχείο. Η ύπαρξη κάρβουνου στην περιοχή ήταν γνωστή από την αρχαιότητα όμως η εκμετάλλευσή του έγινε κατά τα έτη 1950 – 1980 υπόγεια και επιφανειακά. Εδώ να σημειώσουμε πως οι πρώτες προσπάθειες για την εξόρυξή του έγιναν το 1873 όμως σταμάτησαν το 1897 λόγω μεγάλης πλημμύρας για να ξεκινήσουν και πάλι μετά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο. Η εξόρυξη συνεχίστηκε με μη σταθερή παραγωγή εκτός από τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής όπου έγινε με ιδιαίτερα έντονους ρυθμούς. Η εξόρυξη λιγνίτη συνεχίζεται μετά την κατοχή και το 1951 η ΔΕΗ αναλαμβάνει την υπόγεια εκμετάλλευση των αποθεμάτων με σύγχρονες και ασφαλείς μεθόδους. Ο λιγνίτης μεταφέρεται με τρένο στη θέση Κάραβος Αλιβερίου όπου χτίστηκε και το πρώτο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο της χώρας. Στις αρχές του 1980 πλέον η εξόρυξη λιγνίτη είναι οικονομικά ασύμφορη οπότε και σταματάει. Σήμερα η περιοχή παρουσιάζει μια εικόνα εγκατάλειψης με το μεγαλύτερο μέρος των εγκαταστάσεων να έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου όπως και οι οικίες του ορυχείου όπου ζούσαν οι εργαζόμενοι με τις οικογένειές τους.

Πτολεμαΐδα

Η Πτολεμαΐδα ήταν μια κατεξοχήν αγροτική πόλη όμως με την ανακάλυψη του λιγνίτη, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετατρέπεται σε βιομηχανική και αρχίζει η οικονομική της ανάκαμψη. Τη δεκαετία του 1950 ανακαλύπτονται πολύ μεγάλες ποσότητες λιγνίτη και μετατρέπεται στο μεγαλύτερο κέντρο εξόρυξης της Ελλάδας. Εκεί δημιουργείται και το πρώτο ατμοηλεκτρικό λιγνιτοεργοστάσιο το οποίο δίνει νέα ανάπτυξη στην περιοχή. Με την πάροδο του χρόνου η ΔΕΗ ιδρύει και άλλες παρόμοιες μονάδες στο Αμύνταιο Φλώρινας και στο νομό Κοζάνης. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 15 θερμοηλεκτρικές μονάδες οι οποίες καλύπτουν το 70% της ηλεκτρικής ισχύος της χώρας.

Μεγαλόπολη

Από τη δεκαετία του 1970 και μετά η Μεγαλόπολη εξελίσσεται σε ένα από τα πιο σημαντικά ενεργειακά κέντρα της Ελλάδας με την αξιοποίηση των κοιτασμάτων λιγνίτη της περιοχής. Σήμερα στην περιοχή λειτουργούν 4 μεγάλες μονάδες παραγωγής με καύσιμο το λιγνίτη και μια με καύσιμο το φυσικό αέριο. Σύντομα αναμένεται οι μονάδες αυτές να κλείσουν και να αντικατασταθούν με άλλες μορφές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον. Το κοίτασμα της Μεγαλόπολης είναι πολύ χαμηλής ποιοτικής στάθμης και είναι η πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ενέργειας.

Δράμα και Ελασσόνα

Να σημειώσουμε πως για τα κοιτάσματα λιγνίτη που υπάρχουν στη Δράμα και την Ελασσόνα έχει πραγματοποιηθεί σημαντική λιγνιτική έρευνα χωρίς όμως να μπορέσουν να δημιουργηθούν ορυχεία στις περιοχές αυτές. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών αντιδρούν σφοδρά στην εξόρυξη άνθρακα μιας και φοβούνται, δικαίως, πως η περιοχή τους θα μετατραπεί σε κρανίου τόπος.

Λιγνίτης και πρόστιμο

Ο λιγνίτης αποτελεί ένα από τα πιο βρώμικα στερεά καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η καύση του επιβαρύνει την ατμόσφαιρα και το περιβάλλον. Παράλληλα η εξόρυξή του υποβαθμίζει το φυσικό τοπίο κάνοντας επιτακτική την ανάγκη για την αντικατάστασή του με πιο καθαρές μορφές ενέργειας. Για τη ρύπανση αυτή του περιβάλλοντος (υψηλές εκπομπές CO2) αλλά και το ότι θέτει τη ζωή των πολιτών σε κίνδυνο η χώρα μας αναγκάζεται να πληρώνει κάθε χρόνο υψηλά πρόστιμα τα οποία ανεβάζουν ακόμα περισσότερο το κόστος του ρεύματος. Η απολιγνιτοποίηση και η στροφή μας στις πράσινες μορφές ενέργειας που θα δώσουν σταδιακά τέλος στη μόλυνση του περιβάλλοντος, είναι πλέον μονόδρομος. Χρόνο με το χρόνο, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για παραγωγή ρεύματος αντικαθιστούν τα ορυχεία λιγνίτη.

Οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα πλέον δεν παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα από λιγνίτη... Συμφέρει όμως αυτό;

Το μέλλον του λιγνίτη

Η χώρα μας μπαίνει και αυτή πολύ αργά στη φάση της απολιγνιτοποίησης και ήδη προγραμματίζονται μεγάλα έργα σταθμών ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας στις περιοχές των ορυχείων και την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων από την παραγωγή. Αν και εκμετάλλευση του λιγνίτη πρόσφερε επί σειρά ετών οφέλη στην εθνική οικονομία αποδίδοντας παράλληλα ένα αρκετά φθηνό ρεύμα στον καταναλωτή παρά ταύτα στα άμεσα σχέδια είναι η αποκατάσταση των εδαφών των ορυχείων οι οποίες θα συνδυαστούν με δεντροφυτεύσεις κ.α. Παράλληλα υπάρχει στόχος για την μέγιστη αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των αποσυρόμενων μέσων της λιγνιτικής παραγωγής και της τεχνογνωσίας που υπάρχει.

* ΑΗΣ σημαίνει Ατμοηλεκτρικός Σταθμός